De waarde van het alledaagse is geen receptenboek / Jolanda Hoeflak - Bril van Jane

Op 1 september 2016 vond de eerste Door de bril van-café plaats, georganiseerd door Jolanda Hoeflak, een van de auteurs  van het boek De waarde van het alledaagse. Ongeveer dertig mensen discussieerden mee in een sfeervolle avond in De Elegast, de huiskamer van de buurt Landsherenkwartier in Deventer, ook omdat gastheer Martijn wat kaarsjes aanstak halverwege de avond. Jolanda doet verslag van de discussie. (Op de foto auteurs Ellen de Groot en Jolanda Hoeflak.)

Wijkprofessionals de wijk uit?
De Waarde van het alledaagse is de weerslag van een onderzoek naar de 'leefbaarheid' in drie wijken in drie Brabantse steden. Het boek houdt een vurig pleidooi voor het bewonersperspectief.

Zie hoe gewone mensen in gewone wijken krachtig hun problemen formuleren en vaak zelf oplossen! Herken de waarde van die alledaagse oplossingen en wees uiterst zuinig met professionele interventies. In het kort komt het boek daar op neer.
In het Door de bril van-café stond de vraag centraal: wat betekent dit pleidooi voor het werk van de wijkprofessionals? Bewoners hebben gewoon hulp nodig, toch? Is dit niet het zoveelste variant op het liefdeloze 'zoek het zelf maar uit?' Laten we kwetsbare mensen aan hun lot over, onder het mom van participatiesamenleving? Een van de deelneemster stelde de vraag: vinden de auteurs dat de wijkprofessionals eigenlijk beter de wijk uit kunnen?

Daar dachten de auteurs nogal verschillend over, maar ze waren het er over eens dat wijkprofessionals veel terughoudender zouden moeten zijn met hun interventies, hoe goed bedoeld ook. Het maakt vaak meer kapot dan je lief is. Dat staat echter los van het belang van goede eerstelijns hulpverlening aan iedere bewoner in nood. In de discussie lopen die twee zaken steeds door elkaar: interventies en projecten door medewerkers van instellingen en gemeenten die algemene beleidsdoelen willen realiseren (beleidsdrang zoals het verbeteren van de leefbaarheid of het bestrijden van radicalisering van jongeren) en concrete hulpverlening aan gezinnen die het zelf niet redden.

Op zoek naar nieuw vakmanschap
Anderen vonden dat het pleidooi voor het bewonersperspectief geen recht doet aan de moderne wijkprofessional.  Er zaten er zeker een paar in de zaal. Goede vakmensen, die bewoners niet zomaar het heft uit handen nemen. Maar dan blijft toch de vraag: hoe schipper je als vakman en –vrouw tussen de beleidsdoelen die je meekrijgt van je organisatie en de werkelijkheid op straat? Hoe bewaak je het bewonersperspectief in de praktijk? Er bleek een grote behoefte om daar over door te praten.

De waarde van het alledaagse is geen receptenboek. Het zou die pretentie ook helemaal niet kunnen waarmaken. Er is helemaal geen onderzoek gedaan naar de effecten van het handelen van professionals in de wijk. Het boek stelt eerder vragen, constateert dat de werkelijk daarbuiten niet lijkt op de beschrijvingen van wijken in de beleidsdossiers. Martijn Willems, sociaal ondernemer van De Elegast, stelde in zijn gesproken blog aan het einde van de avond nog een fundamentele vraag: 'Wat is eigenlijk een wijkprofessional?' De traditionele werkers in de wijk, de wijkverpleegster, wijkagent en opbouwwerker hebben een boel nieuwe collega’s gekregen. Ambtenaren, medewerkers van allerlei instellingen die 'gebiedsgericht' moesten gaan werken, die het stadhuis zijn uitgegaan en in de wijk hun beleid moeten zien uit te voeren. Zijn dat wijkprofessionals, of professionals die de wijk hebben ontdekt als 'vindplaats' voor het realiseren van hun beleidsdoelen?

Meer over het boek De waarde van het alledaagse vindt u hier.