Over 'Publieke dingen' van Bonnie Honig / Simon Franke - Trancity
Ik las het laatste boek van Bonnie Honig: Publieke dingen – Democratie ontregeld. Conclusie: Publieke dingen zijn niet alleen waardevol als maatschappelijke voorzieningen, maar zijn ook essentieel voor het in stand houden van onze democratische samenleving.
Volgens de Canadese politiek filosoof Bonnie Honig zijn we bij de verdediging van onze democratische samenleving te veel gefixeerd op rechtvaardige wetten en procedures, op eerlijke verkiezingen en institutioneel overleg. En bij gevolg hebben we te weinig aandacht voor wat zij noemt ‘publieke dingen’. Denk aan riolering, openbaar vervoer, bibliotheken, scholen, ziekenhuizen. Natuurlijk vinden we dat belangrijke voorzieningen die we verwachten van de overheid en waarvoor we ook in actie willen komen. Maar voor Honig vormen het ook belangrijke bouwstenen in onze democratische samenleving. Het zijn ‘de dingen die ons oriënteren op elkaar en op de wereld om ons heen’, schrijft ze. Dat doet natuurlijk sterk denken aan Hannah Arendt en de betekenis van de publieke ruimte voor actief burgerschap. Arendt wordt door Honig dan ook uitgebreid aangehaald in haar boek.
Draagkracht en vertrouwen
Publieke dingen staan onder druk en wat Honig bedoeld is dat bij het verdwijnen van publieke dingen (verwaarlozing, bezuiniging, privatisering) niet alleen die voorziening verdwijnt of alleen toegankelijk wordt voor een geprivilegieerde groep, maar dat daardoor de democratische samenleving draagkracht en vertrouwen verliest. Misschien niet meteen een verrassende constatering, maar in haar boek weet ze verdieping te geven aan de implicaties daarvan. In de inleiding bij de Nederlandse vertaling schrijft rechtsfilosoof Bastiaan Rijpkema het zo: ‘Een democratie kan niet zonder publieke dingen waarover we ons willen ontfermen, waarover we met elkaar strijden, die de inzet vormen om samen te komen en om gemeenschappelijk te handelen. Ze maken ons tot burgers.’ En zou ik daar aan willen toevoegen: ze maken burgerinitiatief om publieke dingen te realiseren ook relevant als democratisch handelen.
In ons snel veranderende politiek klimaat is het boek van Honig hoogst actueel. Vast de reden voor de uitgever om deze publicatie die al uit 2017 is, nu in het Nederlands te vertalen. Ik heb het geboeid gelezen, ook al is het voor mijn gevoel door de opzet – meerdere losse essays die elkaar wel aanvullen - maar niet automatisch versterken - een wat onevenwichtig boek.
Betekenis voor de rechtvaardige stad
In het stadsessay Onderweg naar de rechtvaardige stad dat ik samen met Wouter Veldhuis schreef spreken we over vertrouwen, wederkerigheid en gemeenschapsvorming. Honig voegt aan onze inzet bij die begrippen een dimensie toe, de rol van publieke dingen, waardoor ze nog urgenter worden.
