Op excursie voor herinrichting Nieuwe Groenmarkt en Krocht Haarlem / Simon Franke - Trancity
De Haarlemse Nieuwe Groenmarkt, een pleintje met een reeks van maatschappelijke instellingen, wonen en bedrijvigheid in het centrum van de stad. ‘Sociale boulevard’ en stadsoase tegelijkertijd. Een plek met een verhaal, waarvan de oorsprong ligt in het 14de eeuwse Sinte Katrijnklooster. Een plek waar ook nu nog de stad zich genereus en rechtvaardig toont. Al jaren wacht het plein (samen met om de hoek de Krocht) op herinrichting. Deze winter startte de planvorming; in co-creatie van gemeente, bewoners, instellingen en bedrijven.
Sinds 2019 ben ik betrokken bij de ontwikkelingen rond het plein en in 2020 schreef ik met en voor bewoners en maatschappelijke instellingen een soort manifest over plein en functies. Dat ‘groene boekje’ zoals het ging heten speelde een bescheiden rol in de lobby om nu niet opnieuw, zoals een aantal jaren eerder gebeurde, binnen de gemeente een inrichtingsplan te maken en dat vervolgens voor de inspraak te droppen op het plein, maar om gezamenlijk met alle belanghebbenden het programma voor de Nieuwe Groenmarkt en de Krocht te formuleren. Er ging wat tijd overheen, maar uiteindelijk heeft de gemeente zich duidelijk gecommitteerd aan die aanpak. Het eerste ‘bewijs’ daarvoor mag wel zijn dat na een pitch van drie partijen, twee personen van het Buurtcomité en twee van de gemeente Haarlem unaniem hebben gekozen voor bureau Open kaart als begeleider van het co-creatie proces.
Op 7 februari j.l. verzamelen we ons om 09.00 uur bij het stadskantoor van de gemeente. Bewoners, vertegenwoordigers van maatschappelijke instellingen en ondernemers, ambtenaren van verschillende afdelingen van de gemeente Haarlem. Een dag lang gaan we op pad om inspiratie en kennis op te doen over stadspleinen; we gaan naar Leiden, Den Haag en Delft. De eigenaresse van koffieshop By Lima op de hoek van de Nieuwe Groenmarkt en de Zijlstraat stapt ook in en heeft voor iedereen een lunchpakket meegebracht. Ik mag ook mee.
We zien hoe pleinen in de stad anders dan in woonwijken, meestal robuust worden vormgegeven en zo niet dan verpieteren ze snel. We noteren welke functies stadspleinen krijgen. We kijken naar hard plaveisel, naar schelpenzand en grind; zien hoe met verschillende soorten bestrating het verkeer wordt gereguleerd en soms duidelijk ontmoedigd. We komen beplanting en bomen met en zonder boomspiegel tegen. Veel pleinen met bomen zien we. En dat valt in de smaak bij de groep. Een week eerder heeft Vita Teunissen van Bureau SteenhuisMeurs haar cultuurhistorisch onderzoek naar Nieuwe Groenmarkt en Krocht gepresenteerd aan deze groep en nog honderd andere bewoners. Haar onderzoek toont de unieke geschiedenis van deze plek. En: door de eeuwen heen hebben er altijd bomen gestaan op het plein.
Deze groep moet straks verder het programma voor de herinrichting van Nieuwe Groenmarkt en Krocht gaan formuleren. Zo’n dag kweekt niet alleen kennis, maar versterkt ook de groep. En brengt alvast de eerste discussies op gang. De dak- en thuislozenopvang van Stem in de Stad leidt soms tot overlast op het plein. Moeten er wel bankjes komen op het plein? Stem in de Stad gaat niet weg, maar hoe instellingen en gemeente samen kunnen zorgen voor toezicht en beheer dat speciaal is afgestemd op deze plek wordt ongetwijfeld een belangrijk gespreksonderwerp. En nu is de Nieuwe Groenmarkt zo’n tien keer per jaar ‘overloop’ voor de weekmarkt als de nabijgelegen Grote Markt wordt gebruikt voor de kermis, de Kerstmarkt of Haarlem Culinair. Moet de inrichting van het plein zich laten leiden door die tien keer per jaar? Nog zo'n thema is of en hoe de Nieuwe Groenmarkt beschikbaar blijft als route en parkeerplaats voor fietsen.
De presentatie van Vita Teunissen is te zien op de site van het bewonerscomité, waar ook de komende maanden verslag zal worden gedaan van de planvorming.
