Hull – Coming out of the shadows / Simon Franke - Trancity

Hull, havenstad in Noordoost Engeland, heeft een beroerde reputatie. Armoede en werkloosheid. Verval na het verdwijnen van de visserij. Sindsdien staat Hull bekend als een stad waar je niet moet zijn. Op alle ‘foute’ lijstjes staat Hull bovenaan. Die cijfers kloppen vast wel, maar er is meer dan statistiek.

Na vijf dagen Hull ga je van de stad houden. De bewoners zijn toegankelijk, direct en enorm behulpzaam. En je ‘proeft’ de dynamiek; er wordt geïnvesteerd en overal zijn nieuwe initiatieven. Dit jaar is Hull UK City of Culture en dat wordt in de hele stad gevierd.

Langs de kust
In een grijze avond in plenzende regen de Humber aan de Engelse Oostkust opzeilen. Op een grauwe industriële rivier op weg naar een stad met een grauwe reputatie. Niet de wens van iedere zeiler. Toch staat Hull al jaren op ons verlanglijstje. Misschien al wel sinds ik dertig jaar geleden Jonathan Rabans beroemde boek Langs de kust las. Een prachtig verslag van een zeilreis rondom het Groot Brittannië van Margareth Tatcher, die precies tijdens zijn rondtocht twee ‘oorlogen’ uitvocht. Tegen Argentinië dat de Falklands had bezet en tegen de mijnwerkers die staakten tegen het sluiten van de mijnen. Raban studeerde in Hull in de jaren zestig toen er nog volop geld werd verdiend in de visserij en visverwerking. Raban zelf verdiende zijn studie door als taxichauffeur buitenlandse zeelieden af te leveren bij de lokale prostituees.
Als hij er vijftien jaar later met zijn boot terugkeert zijn de enorme dokken leeg en lijkt de hele stad werkloos en in verval. Eén oorlog won Tatcher niet en dat was tegen IJsland, dat eenzijdig de territoriale visserijgrens met 200 mijl had uitgebreid, met desastreuze gevolgen voor Hull en Grimsby, de overbuurman aan de rivier.

Nieuwe investeringen
Maar Hull is geen geïsoleerde krimpende provinciestad. Er wonen 260.000 mensen. Er zijn een universiteit en hogescholen. En manmoedig probeert Hull zichzelf opnieuw uit te vinden. Bijvoorbeeld met faciliterende nieuwe havenactiviteiten voor de windfarms die ook in Engeland in hoog tempo langs de kust verschijnen. Het Duitse energiebedrijf Siemens wilde in 2014 Hull tot centrum van hun Engelse activiteiten maken. Voor hun eerste vestiging zochten ze 650 lokale werknemers. Er kwamen 23.000 sollicitanten op af. Maar Siemens heeft verdere grote investeringen in de stad afhankelijk gemaakt van de uitkomst van de Brexit-onderhandelingen. Daar worden in Hull cynische grappen overgemaakt, aangezien de stad met 66 procent koos voor afscheid van Europa.

Er is en wordt behoorlijk geïnvesteerd in de stad. C4DI is een grote nieuwe Tech-hub aan de oude haven. Hull heeft spectaculaire prestige projecten zoals The Deep, het zeeaquarium. En je ziet her en der delen van de stad opknappen, maar ook heel veel gaten en ontwikkelingen die duidelijk wel zijn ingezet, maar stilgevallen. En er zijn in het verleden ook wel dingen heel erg fout gegaan. Een vierbaansweg met moeizame oversteekplekken scheidt de stad van het havenfront. En begin jaren negentig is er nog een groot lelijk winkelcentrum midden in de stad gezet.
Als we op een avond het centrum uitlopen op weg naar, volgens recensies, het beste Indiase restaurant Hull komen we op een van de doorgaande wegen van de stad. Links Oost-Europees aandoende flats en rechts verwaarloosde bedrijventerreinen. Het doet pijn aan je ogen, zo ruig had ik het in Engeland nog niet gezien, ook niet in Liverpool, Leeds of Manchester.

Transformatie
De oude Fruitmarket dicht bij de havens is een gebied in overgang. Tijdens de financiële crisis organiseerde het gemeentebestuur een grote meeting om ideeën op te halen hoe het verder moest met het gebied. Zo’n 200 mensen meldden zich. Dat was de creatieve klasse uiteraard, die nu het weer beter gaat onderhandelt met de nieuw opgedoken projectontwikkelaar over het vervolg. Op dit moment is het er erg leuk, rauw en levendig. Inzet is woningbouw, cultuur en kleinschalige maakindustrie. Niet anders dan we kennen van andere steden. Maar het is spannend. Hull komt van ver en er zijn nog zoveel verwaarloosde stukken stad met enorme potentie. Je zou bijna hopen dat ze kunnen leren van steden die tien of twintig jaar geleden in dezelfde fase zaten en inmiddels ‘hun’ Fruitmarket hebben zien veranderen in een voor de initiatiefnemers onbetaalbare plek.

City of Culture
Als we dan toch naar Hull willen, dan wel dit jaar hadden we bedacht, want Hull is UK City of Culture. Na het succes van Liverpool als Culturele Hoofdstad van Europa in 2008 besloten de Britten om de formule ook los van Europa toe te passen en dus is er nu elke vier jaar een UK City of Culture. In de pers is te lezen dat niemand in Engeland had verwacht dat van de veertien steden die een plan hadden, Hull zou worden verkozen. Want in Engeland is het beeld van Hull behoorlijk negatief en hun bidbook heette niet voor niets ‘coming out of the shadows’.

Maar de jury die moest kiezen vond hun plan overtuigend. Toen bekend werd dat Hull was verkozen ontstond er een ongelooflijk gevoel in de stad. Euforie, ook bij bewoners die nauwelijks in cultuur waren geïnteresseerd, simpel door het feit dat zij waren verkozen boven meer voor de hand liggende steden.
Mochten we denken dat het concept Culturele Hoofdstad geen betekenis heeft, of alleen een feestje van de culturele elite is, dan brengt Hull je op andere gedachten. Overal in de stad zijn plekken ingericht met kleine tentoonstellingen of voorstellingen. En als je die niet ziet dan merk je dat winkels die leeg staan zijn beplakt met affiches. Bijna vierduizend vrijwilligers in herkenbare outfit werken mee als suppoost en gaan het liefst met ons in discussie, over de tentoonstelling en over hun stad. En als we iets niet kunnen vinden loopt de kassamedewerker van de supermarkt achter zijn kassa vandaan naar buiten om ons de weg te wijzen. Als wij er zijn is er een driedaags New Musical Festival. Niet het makkelijkste onderwerp. Op vrijdagavond speelt het BBC Philharmonic een nieuwe compositie van een jonge componist in de City Hall voor een informele enthousiaste zaal, gevuld met alle leeftijden.
Op een zonnige zondagmiddag komt Hull en masse kijken in het Fruitdistrict naar Paper City, een nieuwe tentoonstelling op zeven verschillende locaties. De nieuwsgierigheid straalt er vanaf.

Heeft Culturele Hoofdstad nut?
Ondanks de zichtbare armoede maakt Hull je optimistisch. Na deze ervaring ben ik extra benieuwd hoe Leeuwarden zijn titel als Culturele Hoofdstad van Europa volgend jaar zal invullen. UK City of Culture zal in Hull niet direct zorgen voor meer banen, maar wel voor trots en zelfbewustzijn. En het is duidelijk een extra kans om de beeldvorming over de stad en zijn bewoners te kantelen, met uiteindelijk ook economisch effect. ‘Coming out of the shadows’ lijkt al bijna een achterhaalde leus.

Coasting van Jonathan Raban is in het Engels nog gewoon verkrijgbaar. De Nederlandse vertaling is alleen tweedehands te vinden. En Madras op Anlaby Road is een van de beste Indiase restaurants waar we in Engeland hebben gegeten.