De Binckhorst op een kantelpunt / Simon Franke - Trancity

Hoe gaat het verder met de Binckhorst, een binnenstedelijk bedrijventerrein van 130 hectare  in Den Haag. I’M BINCK van urban curators Sabrina Lindemann en Bram Heijkers organiseerde begin oktober weer een I’M Binck-festival. Binnen het festival was een discussie over programma en toekomst van het gebied. De inzet is organische groei en transformatie met de combinatie van oude en nieuwe industrie met woningbouw en recreatie. Op de bijeenkomst kon je bijna voelen dat het gebied op een kantelpunt zit. Komt dat diverse stadsprogramma met maatschappelijke waarden er, of is de druk van de (woning)markt te groot?

Kernwaarden
Met belanghebbenden uit het gebied formuleerde I’M BINCK de kernwaarden van het gebied. Vijf worden er kort uitgewerkt: 1. Authentiek, ambachtelijk werk-woongebied; 2. Rauwe, spannende rafelrand(en) in de stad; 3. Grote diversiteit, leidend tot ontmoeting en innovatie; 4. Dynamische experimenteerruimte, altijd in beweging; 5. De verrassende Haagse waterkant. Hier na te lezen.
De kwaliteiten en mogelijkheden van het gebied komen daarin helder naar voren. Maar daar ging de bijeenkomst niet over. Iedereen  onderschrijft die kernwaarden. Kan je ze ook realiseren? Jaren gebeurde er weinig in de Binckhorst vanwege de financiële crisis, alleen de leegstand groeide. Daar komt verandering in. Er is investeringskracht en ook Den Haag voelt de druk op de woningmarkt toenemen.

Organische transformatie
De geldende omgevingsvisie voor de Binckhorst, opgesteld net na de crisis, wilde een organische transformatie van het gebied, geen koude sanering van de nu aanwezige industrie. Op basis van recente analyses zijn echter (minimaal) 5.000 woningen gepland in het gebied. Dat is op zich niet zoveel, maar hoe combineer je dat met de overlast van nog volop aanwezige ‘oude’ industrie, zoals automobielbedrijven, van oudsher een van de belangrijkste branches in het gebied. Als de slijptol aangaat zal dat niet door iedere bewoner worden geapprecieerd en wettelijk zijn er natuurlijk ook beperkingen. Op de bijeenkomst aanwezige ondernemers zijn er niet gerust op. Bij een geleidelijke transformatie hoort ook de groei van ‘nieuwe’ (creatieve) industrie; nu al volop aanwezig in bijvoorbeeld De Besturing en de Caballerofabriek.  Is er samenwerking, kruisbestuiving, mogelijk tussen oude en nieuwe industrie onder de noemer ‘ambachtelijk’?
Wonen betekent ook op een andere manier grote  veranderingen voor het gebied. Nieuwe ontsluitingswegen, openbaar vervoer, voorzieningen voor onderwijs zorg, ander winkelaanbod etc. Als die investeringen er eenmaal zijn, komt dan de vraag niet naar meer woningen?

Urban Curator
Nog even terug naar de kernwaarden. En nog even terug naar het werk van I‘M BINCK. Een initiatief van Sabrina Lindemann zes jaar geleden. In een artikel in het boek Het nieuwe stadmaken legt zij helder uit wat zij als haar rol ziet: ‘Met mijn werk als urban curator richt ik me op bestaande gebiedspotenties, zoals die vaak niet gezien worden in de ‘traditionele’ manier van gebiedsontwikkeling … Niet kijken vanuit mijn eigen wensen wat het zou kunnen zijn, maar het gebied zelf aan het woord laten’.  De kernwaarden sluiten hier naadloos op aan. Maar op die manier werken aan een divers gebied met oog voor verschillende belangen en met betrokkenheid van de belanghebbenden is een leidraad die juist nu onder druk staat. Op de bijeenkomst kon je het kantelmoment bijna letterlijk voelen.  Komt die organisch gegroeide wijk met divers programma er, of stuurt de markt een ander programma aan. Van verschillende kanten werd gewaarschuwd voor de combinatie van woningnood en beschikbaar investeringsgeld. Wie gaat de kernwaarden waarborgen.

Gemeente
Zoals nu geformuleerd zijn het bijna allemaal ‘opdrachten’ aan de gemeente. Maar de gemeente is in feite een onbetrouwbare partner. Niet omdat ze de boel bedriegen, maar omdat uit de aard van de zaak er politieke beslissingen aan het beleid ten grondslag liggen die minstens een keer in de vier jaar kunnen wijzigen. En de gemeente is ook een samenstel van verschillende belangen. De ‘zachte’ sectoren zullen een diverse ontwikkeling bepleiten waarbij maatschappelijk rendement belangrijk is. De ‘harde’ sectoren zullen bijvoorbeeld bij gronduitgifte gaan voor de hoogste opbrengst.

Proeftuin
Het is zeer interessant om de komende jaren het gebied te volgen. De Binckhorst als proeftuin, oude en nieuwe industrie, woningbouw en recreatie in een duurzame ontwikkeling. Zien welke krachten er dominant blijken te zijn. Dan zien we ook wat de toekomst is van vergelijkbare industriegebieden binnen de grenzen van de grote steden in het westen van ons land. Worden het de nieuwe uitbreidingswijken met vooral woningbouw of blijven de kernwaarden van een gebied overeind en biedt het meer divers programma?

Het nieuwe stadmaken - Van gedreven pionieren naar gelijk speelveld is een trancityxvaliz publicatie. Een van de artikelen in dat boek werd geschreven door Sabrina Lindemann, Saskia Beer en Emilie Vlieger. Titel is Urban curators - Ontwikkelen zonder eigendom. Meer informatie over het boek is hier te vinden.