Plekken van betekenis in de Schilderswijk / Simon Franke en Lenneke Overmaat - Trancity
Na een paar proeftouren hadden we donderdag 13 december de eerste echte Schilderswijk-tour. We liepen met Zoulikha en Kaoutar door hun wijk; twee Marokkaanse meiden van 19 en 20 jaar oud, MBO studenten sociaal-cultureel werk die soms al vlaagjes van een professionele beleidsmatige blik vertoonden, maar ons gelukkig meest van de tijd wisten te verrassen met hun blik op de wijk; gevormd door de jaren dat ze er wonen en vooral door de manier waarop zij het publieke domein gebruiken en naar hun hand zetten. Hun blik leert ons, zo bleek in het gesprek na afloop, vooral dat plekken in de wijk een bepaalde betekenis en identiteit hebben die wij als buitenstaanders daar lang niet altijd van af kunnen lezen. Een plek wordt nu eenmaal bepaald door de invulling die bewoners eraan geven en de claim die bepaalde groepen erop leggen.
Publieke ruimte
Met de Schilderswijk-tour willen we erachter komen welk belang de publieke ruimte heeft voor de vitaliteit van de wijk en voor de ontwikkeling van bewoners. De Schilderswijk geldt als een van de meest ‘problematische’ wijken van Nederland. Dat wil zeggen dat de statistieken duiden op allerlei maatschappelijke problemen. Armoede is er daar een van (50% van de bevolking leeft op bestaansminumum), schooluitval is hoog, gezondheidsproblemen etc. Het zijn problemen die vaak een individuele aanpak (achter de voordeur) vragen vanuit regelingen van bijstand tot onderwijsinspectie. Vanuit het Trancity-project ‘Publieke Ruimte – Publieke Zaak’ onderzoeken we of ook de kwaliteit van het publieke domein daar een bijdrage aan kan leveren. We onderzoeken de kracht van het ‘collectief domein’, zoals de binnentuinen, waarbij niet alleen van plekken gebruik wordt gemaakt, maar er ook verantwoordelijkheid voor wordt genomen; we kijken naar publiek vastgoed, bij uitstek plekken die bijdragen aan ontwikkeling en emancipatie. En we houden ons bezig met beeldvorming. Voor ons is ook het imago van de wijk onderdeel van het publiek domein zoals de reputatie daarin wordt gevormd en er vervolgens weer gevolgen voor heeft. Jan Rothuizen maakt op onze uitnodiging een tekening van het Teniersplansoen die een perfecte illustratie is van ons uitgangspunt.
Plekken van betekenis
Door de wandeling krijgen we een betere kennis van het gebruik van de wijk waar veel bewoners tot volle tevredenheid wonen. Die kennis draagt bij aan een positieve reputatie van de wijk. En geeft ons een handvat om de identiteit van de wijk te versterken door specifieke plekken te verbeteren, aansluitend bij het gebruik van de bewoners. Ontwerpers en beleidsmakers zouden af moeten stappen van generiek beleid voor stad en wijk, door veel meer te kijken naar behoeften van afzonderlijke buurtjes, pleinen en straten. Wat dat betreft is er nog een wereld te winnen in de Schilderswijk. Veel plekken zijn juist eenvormig en zonder identiteit. De vele pleinen bijvoorbeeld die in de stadsvernieuwing zijn gemaakt zien er goed onderhouden uit, maar zijn vaak te groot en hebben te weinig een verschillend programma om herkenbaar te zijn. Tijdens en na de wandeling hebben we een paar opmerkingen genoteerd die het onthouden waard zijn: - Zoulikha en Kaoutar vertellen ons dat zij als jongeren onderling allerlei plekken een eigen naam hebben gegeven. Via whatsapp zijn die eigen benamingen de plekken waar ze afspreken met elkaar. - Laat jongeren en hun gebruik van de wijk een veel grotere rol spelen in het ontwerp en herinrichting van bijvoorbeeld de pleinen. - Economische bedrijvigheid mag niet op de pleinen. De gemeente voert een uitsterfbeleid voor zelfs de kleinste kiosk. Is dat zinnig? - Zet sterker in op kaarten van de wijk die het gebruik verduidelijken. Waar zijn de restaurants, waar zijn de rituele plekken voor feesten en andere samenkomsten. Welke plekken hebben welke herinnering? En maak een kaart met de namen die de jongeren hebben bedacht. - Er is niet zoveel leegstand van maatschappelijk en commercieel vastgoed in de wijk. Maar er is wel een probleem met branchering. Niet nog meer Shisha lounges, maar actieve inzet op andersoortig commercieel gebruik. - De verkokering van de wijk is overduidelijk. De Hobbemastraat is Turks, de Hoefkade is Marokkaans. Alleen de Koningstraat – Kingstreet – is multicultureel met niet alleen Turken en Marokkanen maar ook bijvoorbeeld Antillianen. Zet in op die straat als breekijzer om de verkokering tegen te gaan en groepen met elkaar te verbinden. - Gebrek aan vertrouwen is een van de gevolgen van de verkokering. En dus is met name het openbaar gebied teveel van niemand. Hoewel de gemeente zijn best doet bij het onderhoud proef je soms de achteloosheid van de bewoners. - Elke incident (en die zijn er) in de Schilderswijk wordt opgeblazen in de media en dat zal zo blijven. Er is geen andere weg dan de kleine successen in de wijk te vieren en naar buiten te brengen als tegenwicht. Die kleine nuanceringen in het imago van de wijk verbeteren ook het zelfbeeld van de bewoners.
Kaoutar en Zoulikha
De meiden namen ons mee langs de shishalounges, de ING-bank en het politiebureau. Ze wijzen ons de bankjes op het Teniersplantsoen, de Turkse vrouwen aan de ene, de Marokkaanse vrouwen aan de andere kant. Ze laten ons hun oude school zien en de bibliotheek, de enige publieke plek waar ze van hun ouders naar toe mochten, om er huiswerk te maken en bij te kletsen natuurlijk.
Meewandelen
Trancity organiseert samen met het Stagehuis Schilderswijk de komende maanden vaker de wandeling met Kaoutar en Zoulikha. In januari nog op uitnodiging, op 6 februari voor de eerste keer ook met open inschrijving. We vragen dan een bijdrage in de kosten van € 25,00 (incl. koffie, thee en een vragen- en discussieronde na afloop). Van 13.45 tot 16.30 uur. Interessant ook voor specifieke groepen uit gemeente of maatschappelijke organisatie. Trancity en het Stagehuis faciliteren graag een dergelijke wandeling én discussie op maat. Heeft u interesse in individuele deelname of een wandeling op maat lees hier dan meer over het programma neem dan contact op met