Recensie: 'Van wie is de stad' / Simon Franke - Trancity
Floor Milikowski schreef met Van wie is de stad een bestseller over de verwording van Amsterdam tot een stad voor hoger opgeleiden, meer verdienenden en toeristen. Het is een behoorlijk zwart beeld over een stad die ten ondergaat aan het eigen succes. Het leest bedoeld of onbedoeld als een aanklacht tegen het politieke bestuur en de beleidsafdelingen van de stad.
Een boek voor publiek debat
Een levendig boek, een plezier om te lezen; een soort cultuurgeschiedenis van de Amsterdamse stadsontwikkeling in de afgelopen decennia. Een boek dat voor de vakwereld van stadsontwikkelaars misschien niet zo heel veel nieuws bevat, maar het belang van het boek ligt dan ook ergens anders. Met kennis van zaken en gebruikmakend van de stemmen van heel veel mensen uit die vakwereld weet zij buiten elk vakjargon te blijven en een toegankelijk verhaal te schrijven over vastgoedontwikkelingen, over gentrification, over het verdwijnen van de middengroepen en vooral over de onstuitbare groei van het toerisme. Daarmee bereikt ze een breed publiek. Dat kan effect hebben op de publieke opinie en uiteindelijk hopelijk ook op politiek en beleid.
De lusten en lasten van toerisme
De nadruk ligt wel wat erg op het toerisme. Hoewel ik het sterk vind hoe zij weinig heel laat van de gedachte dat de stad rijk wordt aan toeristen. De baten wegen maar nauwelijks op tegen de lasten. En erger nog de baten gaan naar gewiekste ondernemers, terwijl de overheid opdraait voor de lasten, van ambulance tot politie. En erger nog is vooral ook het gebruik van het publiek domein, waar bewoners worden verdrongen door toeristen, maar dat wel moet worden onderhouden op kosten van de Amsterdamse bevolking. ‘Rondvaartboten, hop-on-hop-off bussen, fietstours, wandelroutes, bustours, het zijn stuk voor stuk goudmijnen die intensief gebruik maken van de publieke ruimte.’
Die nadruk op toerisme wreekt zich een beetje als er in het boek weinig aandacht overblijft voor andere stadsdelen dan die binnen de ring. De Bijlmer, Nieuw-West, IJburg; hoe verhouden binnenstad en buitenwijk zich tot elkaar. Is de stad ook van de buitenwijkbewoner?
Een andere opmerking heb ik over haar vastgoedhoofdstuk. Milikowski beschrijft natuurlijk de uitwassen in de woningmarkt, maar graaft niet dieper naar de oorzaken van wat economen de ‘financialisering van de ruimte’ noemen. Het probleem zit niet alleen bij de Prins Bernards van de stad. Misschien is uieindelijk wel belangrijker hoe de grote en internationaal werkende beleggers omgaan met de belangen van de stad.
Poltieke aanklacht
Gaandeweg wordt het boek een flinke aanklacht naar met name het nu nog net zittende college van B&W. Eerst krijg je uit haar boek nog het idee dat de politiek achter de feiten aanloopt en geen problemen wil zien tot het echt niet meer anders kan. Langzaamaan ontstaat het beeld van een stad met blinde ambitie die het grote geld najaagt en faciliteert. Alle ideeën over organische stadsontwikkeling zijn overboord gezet. Regels worden geschonden en de belangen van burgers niet langer beschermd tegen dat grote geld. Politiek en ambtenaren werken daar gezamenlijk aan mee. Milikowski citeert Chris Keulemans: ‘Veel mensen die het goede willen maar het tegenovergestelde creëren’. Individueel staan veel mensen binnen het stadsbestuur inderdaad voor een gemengde, diverse stad, maar het collectieve resultaat pakt kennelijk anders uit. Het is niet langer een stadsbestuur dat achter de feiten aanloopt, maar bewust de ontwikkelingen mogelijk maakt. Floor Milikowski zal haar boek misschien niet in politiek vaarwater willen trekken. Maar ik kan het niet anders lezen dan als een aanval op het huidige stadsbestuur en ambtelijk apparaat.
Ik ben benieuwd hoe haar boek valt in politiek Amsterdam en in de beleidswereld van de verschillende diensten. Of je bent het niet met haar eens omdat je vindt dat het prima gaat met de stad of eigenlijk ben je het wel met haar eens, maar dan moet het toch ongemakkelijk voelen dat je in feite zo weinig invloed hebt op de ontwikkelingen.
Floor Milikowski: Van wie is de stad - De strijd om Amsterdam. Atlas Contact. Op de site van de uitgever is het eerste hoofdstuk gratis te lezen.